KLASİSİZM
Klasisizm kelimesi, Lâtincede seçme anlamına gelen “classicus” kelimesinden gelmektedir. XVI. Yüzyıl sonlarından itibaren ortaya çıkmaya başlamış, XVII. Yüzyılda en görkemli eserlerini vermiştir. Bu sebeple “1660 mektebi” de denmektedir. Batı sanat tarihinin en uzun ömürlü akımıdır. Bu görüşün temelinde Batı edebiyatının temelini oluşturan eski Yunan ve Latin edebiyatını taklit etme, ona dönüş düşüncesi yatmaktadır.Edebi akımlar konusunun temelini oluşturur.
Klasisizmin Özellikleri, Felsefesi ve Sanat Görüşü
1. Edebiyatta, sanatta, eserde akıl ve sağduyu önemlidir.
2. Konular eski Yunan ve Latin kaynaklarından seçilir.
3. Eserde kurallara bağlılık esastır.
4. Kahramanlar seçkin insan kitlesinden, elit tabakadan seçilir. Herkes eserde kahraman olamaz.
5. Biçim güzelliği önemlidir. Konu değil, konunun işlenişi önemlidir.
6. Dil, mükemmel ve kusursuz olmalıdır.
7. Sanatçılar eserlerinde kendi kişiliklerini gizlerler.
8. Tiyatroda üç birlik kuralına uyulur.
9. Trajedilerde öldürme, yaralama gibi çirkin olaylara yer verilmez. Eğer bunlar illâ olacaksa sahne arkasında olmalıdır. Çirkin şeylerin sahnede işi yoktur. Bu sebeple küfre de yer verilmez.
10. Klasisizmin anahtar kelimeleri: Evrensel insan doğası/tabiatı, akıl ve sağduyu, şahsi olmama, eski Yunan ve Latin’e dönme, kuralcılık, zevk vererek eğitme, dil ve üslûptur.
2. Konular eski Yunan ve Latin kaynaklarından seçilir.
3. Eserde kurallara bağlılık esastır.
4. Kahramanlar seçkin insan kitlesinden, elit tabakadan seçilir. Herkes eserde kahraman olamaz.
5. Biçim güzelliği önemlidir. Konu değil, konunun işlenişi önemlidir.
6. Dil, mükemmel ve kusursuz olmalıdır.
7. Sanatçılar eserlerinde kendi kişiliklerini gizlerler.
8. Tiyatroda üç birlik kuralına uyulur.
9. Trajedilerde öldürme, yaralama gibi çirkin olaylara yer verilmez. Eğer bunlar illâ olacaksa sahne arkasında olmalıdır. Çirkin şeylerin sahnede işi yoktur. Bu sebeple küfre de yer verilmez.
10. Klasisizmin anahtar kelimeleri: Evrensel insan doğası/tabiatı, akıl ve sağduyu, şahsi olmama, eski Yunan ve Latin’e dönme, kuralcılık, zevk vererek eğitme, dil ve üslûptur.
Klasisizmin Batı Edebiyatındaki Temsilcileri
Jean De La Fontaine, Jean Racine, Pierre Corneille, François de Malharbe, Moliere, Blaise Pascal, Bossuet, Nicolas Boileau, Francois de la Mothe Fenelon.
Jean De La Fontaine, Jean Racine, Pierre Corneille, François de Malharbe, Moliere, Blaise Pascal, Bossuet, Nicolas Boileau, Francois de la Mothe Fenelon.
Klasisizmin Türk Edebiyatındaki temsilcileri
Tanzimat edebiyatı sanatçılarından Şinasi, Ahmet Vefik Paşa, Direktör Ali Bey, Yusuf Kamil Paşa.
Tanzimat edebiyatı sanatçılarından Şinasi, Ahmet Vefik Paşa, Direktör Ali Bey, Yusuf Kamil Paşa.
ROMANTİZM (Coşumculuk)
Klasisizmin katı kurallarına bir tepki olarak 18. yüzyılda ortaya çıkan fakat ilkeleri 19. Yüzyılın başında Victor Hugo tarafından “Cromwell” adlı oyunun önsözünde ortaya konan akımdır.
Klasisizmin katı kurallarına bir tepki olarak 18. yüzyılda ortaya çıkan fakat ilkeleri 19. Yüzyılın başında Victor Hugo tarafından “Cromwell” adlı oyunun önsözünde ortaya konan akımdır.
Romantizmin Özellikleri, Felsefesi ve Sanat Görüşü:
1. Romantizmde duygu ve hayallere önem verilir.
2. Romantizmde milliyet kavramı önemlidir. Bu yüzden konular din, tarih ve ulusal kültürden seçilir.
3. Klasisizmin aksine öldürme ve yaralama gibi olaylar sahnede canlandırılır.
4. Yine klasisizmin aksine sanatçılar sahnede, eserde kişiliklerini gizlemezler.
4. Tesadüfler çok fazla yer tutar.
5. Topumun her kesiminden insan eserde kahraman olarak kullanılabilir.
6. Shakespeare bu akımın öncüsü kabul edilir.
7. Romantizmin akımının Batı edebiyatındaki temsilcileri: Montesquie, Jean Jacques Rousseau, Voltaire, Victor Hugo, Lamartine, Alexandre Dumas Pere, François Rene, Goethe, Musset, Schiller, Lord Byron.
8. Romantizmin Türk edebiyatındaki temsilcileri: Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami, Abdülhak Hamit Tarhan.
2. Romantizmde milliyet kavramı önemlidir. Bu yüzden konular din, tarih ve ulusal kültürden seçilir.
3. Klasisizmin aksine öldürme ve yaralama gibi olaylar sahnede canlandırılır.
4. Yine klasisizmin aksine sanatçılar sahnede, eserde kişiliklerini gizlemezler.
4. Tesadüfler çok fazla yer tutar.
5. Topumun her kesiminden insan eserde kahraman olarak kullanılabilir.
6. Shakespeare bu akımın öncüsü kabul edilir.
7. Romantizmin akımının Batı edebiyatındaki temsilcileri: Montesquie, Jean Jacques Rousseau, Voltaire, Victor Hugo, Lamartine, Alexandre Dumas Pere, François Rene, Goethe, Musset, Schiller, Lord Byron.
8. Romantizmin Türk edebiyatındaki temsilcileri: Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami, Abdülhak Hamit Tarhan.
REALİZM
Romantizme tepki olarak 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmış ve daha çok öykü, roman türlerinde başarılı olmuştur. Önemli bir edebi akımlarkonusudur.
Realizmin özellikleri, felsefesi ve sanat görüşü
1. Realizmde gözlem çok önemlidir; olaylar olduğu gibi anlatılmaya çalışılır.
2. Yazar eserde nesnel olmaya çalışır.
3. İnsanları eğitmek esas amaç değildir.
4. Gerçek yaşamdaki olaylar, kişiler eserde konu edinir.
5. Sanatçılar eserlerinde kişiliklerini gizlemiş, güzel-çirkin, iyi-kötü bütün yönleriyle yansıtılmıştır.
6. Sanat, sanat içindir anlayışı benimsenmiştir.
7. Realizmin dünya edebiyatındaki temsilcileri: Balzac, Stendhal, Gustabe Flaubert, Dostoyevski, Tolstoy, Anton Çehov, Gogol, Maksim Gorki, Turgenyev, Charles Dickens, Daniel Defoe, Mark Twain, Jack London, Ernest Hemingway
8. Realizm akımının Türk edebiyatındaki temsilcileri: Recaizade Mahmut Ekrem, Nabizade Nazım, Samipaşazade Sezai, Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf, Ahmet Rasim, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Nuri Güntekin, Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Memduh Şevket Esendal.
2. Yazar eserde nesnel olmaya çalışır.
3. İnsanları eğitmek esas amaç değildir.
4. Gerçek yaşamdaki olaylar, kişiler eserde konu edinir.
5. Sanatçılar eserlerinde kişiliklerini gizlemiş, güzel-çirkin, iyi-kötü bütün yönleriyle yansıtılmıştır.
6. Sanat, sanat içindir anlayışı benimsenmiştir.
7. Realizmin dünya edebiyatındaki temsilcileri: Balzac, Stendhal, Gustabe Flaubert, Dostoyevski, Tolstoy, Anton Çehov, Gogol, Maksim Gorki, Turgenyev, Charles Dickens, Daniel Defoe, Mark Twain, Jack London, Ernest Hemingway
8. Realizm akımının Türk edebiyatındaki temsilcileri: Recaizade Mahmut Ekrem, Nabizade Nazım, Samipaşazade Sezai, Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf, Ahmet Rasim, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Nuri Güntekin, Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Memduh Şevket Esendal.
NATÜRALİZM
19. yüzyılın ikinci yarısında Darwinci doğa anlayışının edebiyata uyarlaması ile ortaya çıkmıştır.
Natüralizmin Özellikleri, Felsefesi ve Sanat Görüşü:
1. Olaylar bir bilim adamı titizliğiyle, çabasıyla ele alınır.
2. Gözlem ve deney vazgeçilmez iki unsurdur.
3. Determinist yani aynı şartlar altında aynı sebepler aynı sonuçları doğurur anlayışı kabul görür.
4. Sanat, doğanın bir kopyası olmalıdır, ilkesi benimsenir.
5. Genin insan ruhu üzerindeki etkisi kabul edilir.
6. Natüralizmin dünya edebiyatındaki temsilcileri: Emile Zola, Alphonse Daudet, Guy de Maupassant, Edmond Kardeşler, Goncourt Kardeşler.
7. Natüralizmin Türk edebiyatındaki temsilcileri: Beşir Fuat, Ahmet Mithat, Nabizade Nazım, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Selahattin Enis, Faik Baysal
2. Gözlem ve deney vazgeçilmez iki unsurdur.
3. Determinist yani aynı şartlar altında aynı sebepler aynı sonuçları doğurur anlayışı kabul görür.
4. Sanat, doğanın bir kopyası olmalıdır, ilkesi benimsenir.
5. Genin insan ruhu üzerindeki etkisi kabul edilir.
6. Natüralizmin dünya edebiyatındaki temsilcileri: Emile Zola, Alphonse Daudet, Guy de Maupassant, Edmond Kardeşler, Goncourt Kardeşler.
7. Natüralizmin Türk edebiyatındaki temsilcileri: Beşir Fuat, Ahmet Mithat, Nabizade Nazım, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Selahattin Enis, Faik Baysal
PARNASİZM
Şiirde realizmin yansımasıdır. Romantizmin aşırı duygusallığına tepki olarak ortaya çıkmıştır.
Parnasizmin Özellikleri, Felsefesi ve Sanat Görüşü:
1. Realizm ve natüralizmin ilkeleri benimsenir.
2. Şiirde dış yapı yani biçime çok önem verilir.
3. Duygu düşünceye göre daha geri plandadır.
4. Tabiat tasvirlerine çok yer verilir.
5. Parnasizm dünya edebiyatında Banville, Lisle, François Coppee, Hereida tarafından benimsenmiştir.
6. Türk edebiyatında ise parnasizm, Servet-i Fünûn edebiyatı şairlerinden Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin ve Yahya Kemal tarafından benimsenmiştir.
2. Şiirde dış yapı yani biçime çok önem verilir.
3. Duygu düşünceye göre daha geri plandadır.
4. Tabiat tasvirlerine çok yer verilir.
5. Parnasizm dünya edebiyatında Banville, Lisle, François Coppee, Hereida tarafından benimsenmiştir.
6. Türk edebiyatında ise parnasizm, Servet-i Fünûn edebiyatı şairlerinden Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin ve Yahya Kemal tarafından benimsenmiştir.
SEMBOLİZM ( Simgecilik )
19. yüzyılda Fransa’da parnasizme tepki olarak ortaya çıkmıştır.
Sembolizmin Özellikleri, Felsefesi ve Sanat Görüşü:
1. Eserde gerçeği değil, gerçeğin insanda uyandırdığı intiba/izlenim verilir.
2. Şiirde semboller kullanıldığı için gerçek kapalıdır.
3. Şiirde ahenk, musiki çok önemlidir.
4. Dil sembol ve mecazlarla doludur.
5. Hayal çok önemlidir.
6. Sembolizmin dünya edebiyatındaki temsilcileri Edgar Allen Poe, Charles Baudelaire, Verlaine, Paul Valery, Stephane Mallarme, Arthur Rimbaud’dur.
7. Sembolizm edebi akımlar ının Türk edebiyatındaki temsilcilerinin başında Cenap Şahabettin ve Ahmet Haşim gelir.
2. Şiirde semboller kullanıldığı için gerçek kapalıdır.
3. Şiirde ahenk, musiki çok önemlidir.
4. Dil sembol ve mecazlarla doludur.
5. Hayal çok önemlidir.
6. Sembolizmin dünya edebiyatındaki temsilcileri Edgar Allen Poe, Charles Baudelaire, Verlaine, Paul Valery, Stephane Mallarme, Arthur Rimbaud’dur.
7. Sembolizm edebi akımlar ının Türk edebiyatındaki temsilcilerinin başında Cenap Şahabettin ve Ahmet Haşim gelir.
SÜRREALİZM (gerçeküstücülük)
19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmıştır. Freud’un psikolojide ortaya koyduğu “psikanaliz”den hareketle aklın denetimi olmadan “ben”in dışavurumunu ortaya koyan akımdır.
Sürrealizmin Özellikleri, Felsefesi ve Sanat Görüşü:
1. Dünyaya dair engelleyici herhangi bir aklın, ahlakın ve estetik kaygının engeli olmadan bilinçaltındakini dışarı vurmak esastır.
2. Edebiyata, esere bilinçaltının kaynaklık etmesi gerektiğini savunmuştur.
3. Olağanüstülük, düş ve hayal şiirinin konusunu oluşturur.
4. Sürrealizmin dünya edebiyatındaki temsilcileri: Andre Breton, Louis Aragon, Dylan Thomas, Eluard’dır.
5. Türk edebiyatındaki temsilcileri ise I. Yeni (Garipçiler)’den Orhan Veli ve İkinci Yeni sanatçılarından Sezai Karakoç, Cemal Süreya, İlhan Berk, Turgut Uyar ve Ece Ayhan’dır.
2. Edebiyata, esere bilinçaltının kaynaklık etmesi gerektiğini savunmuştur.
3. Olağanüstülük, düş ve hayal şiirinin konusunu oluşturur.
4. Sürrealizmin dünya edebiyatındaki temsilcileri: Andre Breton, Louis Aragon, Dylan Thomas, Eluard’dır.
5. Türk edebiyatındaki temsilcileri ise I. Yeni (Garipçiler)’den Orhan Veli ve İkinci Yeni sanatçılarından Sezai Karakoç, Cemal Süreya, İlhan Berk, Turgut Uyar ve Ece Ayhan’dır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder